پزشک گیاهان محله امام خمینی(ره)

فرهنجی| وقتی بیمار می‌شوید برای درمان و تشخیص بیماری‌تان به‌طورحتم به پزشک معالج مراجعه می‌کنید و طبق نسخه‌ای که پزشک برایتان می‌نویسد، به داروخانه می‌روید و داروها‌یتان را تهیه و مطابق با دستور مصرف می‌کنید. حالا اگر گیاهتان یا درخت خانه‌تان دچار آفت و مشکلی شود، چه اقدامی انجام می‌دهید؟

شاید با خودتان بگویید این دو موضوعی که مطرح شد، چه ارتباطی با یکدیگر دارد، اما یک فروشنده ادوات و سموم کشاورزی این دو را کاملا با هم در ارتباط می‌بیند. محمدرضا مهتاش که خودش تحصیل‌کرده کشاورزی با گرایش زراعت و اصلاح است، چند سالی است به همراه پدرش در این شغل فعالیت می‌کند. رشته موردعلاقه‌اش کشاورزی بوده، اما به گفته خودش تا حالا کشاورزی نکرده و دلیلی نمی‌بیند فردی که کشاورزی خوانده، کشاورز هم باشد تا بتواند در شغل فروش سم یا ادوات کشاورزی فعالیت کند. مهتاش که فروشنده ادوات کشاوری و سم در محله امام خمینی (ره) است، در ادامه از شغلش بیشتر برای‌مان خواهد گفت.

کار ما مانند داروخانه هاست

مردم ما هنگامی که برای گیاهشان مشکلی پیش می‌آید برای رفع آفت خود اقدام می‌کنند، درحالی که باید فردی که گیاه یا درختش چه در خانه چه در باغ آفت دیده است به جهاد کشاورزی مراجعه کند و کارشناس جهاد بعد از بررسی وضعیت، نسخه‌ای برای گیاه بنویسد و ما آن نسخه سم یا بذر مدنظر را به آنها بدهیم.

متاسفانه مردم عنوان می‌کنند: «حوصله‌داری برای یک درخت یا گیاه برویم جهاد کشاورزی تا کی که آنها کارشناس بفرستند و...» به‌همین دلیل مانند دارو که خودسرانه مصرف می‌کنند برای سم و آفت‌کش‌ها هم خودسرانه و با تشخیص خودشان مراجعه و سم را تهیه می‌کنند.

به عبارت دیگر کار ما شبیه کار داروخانه‌هاست. برخی چیز‌ها مانند حشره‌کش خانگی، سوسک‌کش و سم موش و مورچه را می‌توان بدون تشخیص خاصی برای مشتری‌ها تجویز کرد، اما سایر آفت‌کش‌ها نیاز به تخصص دارد. باید آفت‌ها را بشناسیم تا دارویی که می‌دهیم، موثر باشد. متاسفانه در برخی قسمت‌های شهر مشاهده می‌شود افرادی بدون آگاهی و تجربه لازم، فروشگاه زده‌اند و تجویز غیرتخصصی می‌کنند که گاهی به از بین رفتن محصولات کشاورزان منجر می‌شود.

 برخی حشره‌کش‌های خانگی را می‌توان بدون تشخیص برای مشتری‌ تجویز کرد، اما سایر آفت‌کش‌ها نیاز به تخصص دارد

تجربه بر تحصیل مقدم است

بسیاری از افراد تصور می‌کنند فردی که می‌خواهد در این حرفه فعالیت کند، فقط با داشتن تحصیلات می‌تواند در این‌کار موفق باشد، اما نکته‌ای که در سال‌های کارم متوجه شده‌ام، این است که تجربه کاری بر تحصیلات دانشگاهی مقدم است و هر دو در کنار یکدیگر موجب موفقیت فرد می‌شود. باید برای فروش سم یا بذر، اطلاعات‌تان به‌روز باشد تا بتوانید به نیاز‌های کشاورزان و مردم پاسخ بدهید، درغیراین‌صورت از چرخه کشاورزی عقب می‌مانید. اطلاعاتی که در کتاب‌های کشاورزی دانشگاهی وجود دارد چندان به‌روز نیست و حتی برخی از ترجمه‌ها قدیمی هستند به‌طور مثال بذر زردک، شلغم سفید یا خیار چنبر مانند گذشته کاشت و برداشت نمی‌شود و محصولات دیگری جای آن را گرفته است، فروشنده باید به تمام این مسائل آگاه باشد.

بیمه خاصی برای ما وجود ندارد

شغلمان خطرات زیادی دارد ازجمله اینکه در طول روز باید انوع سموم را به دست مشتری بدهیم و انواع سم‌ها و آفت‌کش‌ها را در مغازه نگه‌داری کنیم که سبب متصاعدشدن بوی خاصی می‌شود، حتی برخی از مردم طاقت ردشدن از کنار مغازه‌مان را ندارند. این سم‌ها برای سلامتی‌مان ضرر دارد، اما از نظر بیمه، بیمه خاصی به ما تعلق نمی‌گیرد. تنها بیمه آزاد است که برای همه مشاغل آزاد درنظر گرفته می‌شود، درحالی که شغل ما با سایر مشاغل آزاد تفاوت بسیاری دارد.

ضمانتی برای بذر‌های وارداتی وجود ندارد

بذر‌ها ضمانتی ندارند، زیرا آنچه درون قوطی‌ها وارد بازار ایران می‌شوند از کشور‌های مختلف است و من فروشنده هیچ‌گونه اطلاعاتی درموردشان ندارم، حتی نمی‌دانم تاریخی که روی آنها درج شده، درست است و می‌توان به آن اعتماد کرد یا خیر. همچنین درباره اصلاح نژاد بذر و نوع آن بی‌خبر هستم. قوطی پلمب می‌آید و به دست مشتری می‌رسد.

نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، این است که بر روی بذر‌هایی که برای کشاورز یا مردم عادی تهیه می‌شود، هیچ شناختی وجود ندارد، درحالی‌که برخی کشور‌های اروپایی به هیچ عنوان بذر را به کشاورز نمی‌فروشند؛ بلکه آن را می‌کارند و نهال را به دست کشاورز می‌دهند تا نهال سبز شده روی زمین کاشته شود. کشاورز پول نگه‌داری محصول را دریافت می‌کند و دغدغه دیگری ندارد، زیرا بیشتر این شرکت‌ها خودشان محصول را از کشاورز می‌خرند.

هر بذری عمری دارد، به‌طورمثال بذر پیاز پس از مدت دو سال فاسد می‌شود و دیگر نمی‌روید متاسفانه برخی فروشنده‌ها به‌دلیل هزینه زیادی که به بذر‌ها می‌دهند، حاضر نیستند بذر فاسدشده را دور بریزند برای همین آ‌ن را در نایلون‌های کوچک بسته‌بندی می‌کنند و با قیمت نازل‌تر برای مصارف خانگی به فروش می‌رسانند، خریدار‌های خانگی‌ها به‌خاطر حجم کم یا نامرغوب‌بودن آن اعتراض نمی‌کنند. اما کسی که شغلش کشاورزی است به‌طور مسلم اگر با بذر نامرغوب روبه‌رو شود، برای اعتراض خواهد آمد.

مطلب مرتبط کلینیکی برای حال خوب گیاهان در حجاب

به‌طورسنتی از آفت‌کش‌ها استفاده می‌کنیم

شغل ما بسیار گسترده است، در مغازه‌های ما از انواع بذر، سم و کود گرفته تا انواع ابزارآلات کشاورزی همه‌چیز وجود دارد. به‌عنوان مثال بیشتر از ۲ هزار مدل قیچی داریم و بیشتر از ۲۰۰ مدل بذر هندوانه داریم، اما بسیاری از کشاورزان یا افرادی که برای باغشان نهال یا گیاه می‌کارند در انتخاب نوع بذر و سم به‌صورت سنتی عمل می‌کنند و با مشورتی که از دیگران می‌گیرند و گاهی تجربه‌ای که در طول سا‌ل‌ها به دست آورده‌اند برای خرید بذر، سم، کود و... اقدام می‌کنند. آنها این موضوع را درنظر نمی‌گیرند نوع سمی که به درخت گیلاس می‌زنیم با سم درخت پرتغال باید متفاوت باشد.

مشتریانی که راهنمایی قبول نمی‌کنند

گاهی مشتری چیزی می‌خواهد به او توضیح می‌دهیم و راهنمایی‌شان می‌کنیم که آنچه می‌خواهید دیگر وجود ندارد و جایگزینش یا نوع دیگری از آن محصول آمده است، گاهی مشتری به قول معروف می‌گوید مرغ یک پا دارد ما هم دیگر اصراری نمی‌کنیم. ما با مشتریان بسیاری در ارتباط هستیم، در گذشته‌ای نه‌چندان دور بیشتر مشتریان کشاورز و روستایی بودند، اما الان این گروه کمتر شده‌اند. شاید این اتفاق خوبی نباشد و نشان از این می‌دهد که کشاورزی به دلایلی کمتر شده، شاید هم نشان از این باشد که نسل جدید کشاورزان تغییر کرده‌اند و مغازه‌های مشابه ما در روستا‌ها مشغول به‌کار شده‌اند.

* این گزارش در شماره ۱۱۴ شهرآرا محله منطقه ۸ مورخ ۲۵ شهریورماه منتشر شده است.